Kabinet besluit energiebedrijven te splitsen

De Ministerraad heeft afgelopen vrijdag ingestemd met het voorstel van minister Brinkhorst  om energiebedrijven te splitsen in een onderneming die het netwerk beheert en een deel dat de energie levert. 

Het doel is om de onafhankelijkheid van het beheer van elektriciteits- en gasnetten te waarborgen. Het zal niet langer toegestaan zijn dat netbeheerders aan de ene kant en producenten, leveranciers en handelaren aan de andere kant deel uitmaken van één bedrijf.

Ook wordt in het wetsvoorstel geregeld dat het beheer van netten met een spanningsniveau van 110 en 150 kiloVolt moet worden overgedragen aan TenneT, de beheerder van het landelijke hoogspanningsnet. Daardoor wordt het beheer van alle elektriciteitsnetten die de ruggengraat van de Nederlandse elektriciteitsvoorziening vormen, in één hand gebracht. TenneT zou daardoor beter in staat zijn in te grijpen. Het wetsvoorstel gaat nu voor advies naar de Raad van State.

Minister Brinkhorst benadrukte dat door de splitsing een eerlijker concurrentie ontstaat tussen partijen die over de netten hun elektriciteit en gas leveren. De toezichthouder Dte zal als gevolg van de splitsing ook eenvoudiger toezicht kunnen houden op de efficiëntie en de kwaliteit van het netbeheer. Brinkhorst: ‘Voor de consument leidt de splitsing tot eerlijker prijzen en een minimale kans op stroomuitval.’ 
 
De minister memoreerde ook de trend in Europa van fusies en concentraties in de energiewereld. Nederlandse energiebedrijven zullen deel gaan uitmaken van internationale ondernemingen die met elkaar concurreren op de verschillende markten binnen Europa. De Nederlandse bedrijven zijn met of zonder netten kleine spelers. Via de onafhankelijke netten kunnen internationale energiebedrijven concurreren om marktaandeel op de Nederlandse markt. Brinkhorst: ‘Ook zonder splitsing zijn de Nederlandse bedrijven vroeg of laat eigendom van buitenlandse ondernemingen. Door splitsing zijn de netten in ieder geval verzekerd.

Verder wees de minister erop dat als gevolg van splitsing provincies en gemeenten de zelfstandige mogelijkheid krijgen om volledig afstand te doen van hun aandelen in de commerciële delen van het energiebedrijf, zoals productie, handel en levering. Vanwege het risicovolle karakter van deze activiteiten na de liberalisering, willen veel gemeenten en provincies hiervan afstand doen.

Met name de grootste vier energiebedrijven Essent, Nuon, Eneco en Delta hebben zich vanaf het begin verzet tegen de splitsing. Dit vanwege de gevolgen voor financiële slagkracht van de bedrijven. Gemeenten en provincies die aandeelhouder van de energiebedrijven zijn, blijken verdeeld in hun opvatting over splitsing. Het verzet van de bedrijven en de verdeeldheid van de aandeelhouders zijn voor minister Brinkhorst aanleiding geweest om, mede op aandrang van de Tweede Kamer, naar alternatieven voor splitsing te zoeken. In dat licht hebben de afgelopen maanden  met de bedrijven gesprekken plaatsgevonden.

De gesprekken hebben volgens de minister niet geleid tot een goed alternatief waarvoor draagvlak is bij zowel bedrijven, aandeelhouders en politiek. Voor de bedrijven is het essentieel dat de netten onderdeel kunnen blijven uitmaken van het energiebedrijf. De publieke aandeelhouders kunnen zich dan echter niet volledig terugtrekken uit commerciële delen van het energiebedrijf. Daarnaast zouden veel extra regels en toezicht nodig zijn om de onafhankelijkheid van het netbeheer te waarborgen. Brinkhorst: ‘Voor de consument is dit verreweg de beste oplossing want de consument heeft het allergrootste belang bij een geliberaliseerde markt’.

Essent, Eneco, Nuon en Delta blijven zich verzetten tegen het kabinetsbesluit en dringen aan op een onafhankelijke bemiddelaar. Die moet de voor- en nadelen van splitsen in kaart brengen. Mochten dat niets opleveren, dan sluiten de vier energiebedrijven juridische stappen niet uit.

Tennet  is blij dat er nu eindelijk één landelijk transportnet komt vanwege de garantie van hogere veiligheid en grotere leveringszekerheid. Dat is goed voor de Nederlandse elektriciteitsvoorziening, zo redeneert de landelijke beheerder van het hoogspanningsnet.

Brancheorganisatie Energiened is teleurgesteld over het besluit en hoopt  dat de Tweede Kamer serieus naar alternatieven gaat kijken.