Een vast of variabel energiecontract, waar moet ik op letten?

Bij een energiecontract kunt u kiezen tussen vaste en variabele energietarieven. Wat is het verschil en wat is de beste keuze? Goed om te weten: afgelopen jaar werden bijna geen vaste jaarcontracten aangeboden. Vanaf 10 februari 2023 biedt de eerste leverancier weer een jaarcontract voor gas en stroom mét welkomstpremie!

• Verschil tussen vaste en variabele energietarieven
• Welke kosten zijn vast en welke variabel?
• Voor- en nadelen vaste en variabele energietarieven
• Hoe vaak wijzigen variabele leveringstarieven?
• Gelden vaste tarieven alleen voor de leveringskosten?
• Informatie over prijswijzigingen
• Wat is voordeliger: vast of variabel?
• Vaste en variabele energietarieven vergelijken
• Waarom energietarieven blijven vergelijken?
• Grote prijsverschillen tussen vast en variabel
• Op ieder moment overstappen van energieleverancier

Verschil tussen een vast of een variabel energiecontract

Bij vaste energietarieven staan de tarieven voor de levering van gas en stroom vast gedurende de looptijd van uw contract. Een vaste prijs geldt alleen voor het tarief per kWh of m³. Andere onderdelen van uw energierekening kunnen tijdens deze periode wel veranderen. Bijvoorbeeld de belastingen of de netbeheerkosten.  Met een vast tarief heeft u geen voordeel van tussentijdse prijsdalingen, maar ook geen risico als de prijzen stijgen. Is uw contract afgelopen? Dan verandert uw vaste leveringstarief in een variabel leveringstarief.

Een contract met variabele tarieven heeft een onbepaalde looptijd. Dit betekent dat uw energieleverancier de prijs kan verhogen of verlagen tijdens de looptijd van het contract. Het is moeilijk te voorspellen of deze zullen stijgen of dalen. Ga voor uzelf na of u de 'zekerheid van een vaste prijs' wilt. Als de variabele energietarieven dalen, lijkt het gunstig om hiervoor te kiezen. Toch is een contract voor bepaalde tijd met vaste tarieven meestal gunstiger. Energie vergelijken doet u hier.

Welke kosten zijn vast en welke variabel?

Het verschil tussen vast en variabel zit alleen in de leveringskosten van stroom en gas. De andere kosten – zoals overheidsheffingen  en netbeheerskosten – zijn hetzelfde voor vaste en variabele prijscontracten. Deze kosten betaalt u weliswaar aan uw leverancier, maar gaan uiteindelijk naar de overheid en uw netbeheerder.

Voor- en nadelen vaste en variabele energietarieven

De voordelen van vaste energietarieven zijn dat u een tijdlang geen omkijken heeft naar uw energiecontract; u weet waar u aan toe bent. U heeft een gegarandeerde energieprijs. De nadelen van vaste energietarieven: geen voordeel van tussentijdse prijsdalingen. De voordelen van variabele energietarieven zijn dat u profiteert van de geldende energieprijzen. De nadelen zijn dat u slechts een tijdje weet wat u voor de levering betaalt en dat uw tarief elk moment kan veranderen. Behalve een vaste of variabele energieprijs kunt u steeds vaker kiezen voor dynamische tarieven. Daarbij baseert de leverancier de energieprijs op de inkoopprijs van energie op de beurs. Uw tarief voor stroom kan per uur verschillen. En voor gas per dag. Daarom heeft u een slimme meter nodig.

Hoe vaak wijzigen variabele leveringstarieven?

In de regel wijzigen leveranciers hun variabele leveringstarieven ieder halfjaar: op 1 januari en 1 juli. De laatste tijd zien we dat energieleveranciers veel vaker dan 2x per jaar hun variabele tarieven wijzigen. Per kwartaal of zelfs per maand. Dat mag, mits het in de algemene voorwaarden staat. Kijk daarom goed naar de algemene voorwaarden van uw contract. De leverancier moet u minimaal 30 dagen van tevoren informeren over de nieuwe tarieven. Doet uw leverancier dit binnen een kortere periode? Geef dan aan dat u hiermee niet akkoord gaat.

Budget Energie en NLE passen sinds 1 januari 2022 hun variabele tarieven maandelijks aan. Ook Vattenfall liet vorig jaar weten genoodzaakt te zijn eerder in te grijpen en verhoogde de prijzen per 1 april. Afgelopen oktober verhoogden veel meer leveranciers  hun variabele tarieven tussentijds. Ruwweg gingen klanten van Vattenfall zo'n 35% meer betalen voor gas en 14% voor stroom. Bij Essent steeg de stroomprijs met 50% en bij Eneco werd gas dubbel zo duur. Op 1 januari 2023 zien we opnieuw forse prijsstijgingen van de variabele tarieven bij de grote drie. Vattenfall, Eneco en Essent vragen circa 3 euro per kuub gas en zo'n 80 cent voor een kilowattuur stroom. Dat is aanmerkelijk meer dan het prijsplafond. 

Vattenfall liet deze week weten dat de variabele leveringstarieven per 1 april 2023 met de helft omlaag gaan. Reden is de daling van de inkoopprijzen voor energie. Eneco, die de variabele tarieven momenteel één keer per kwartaal wijzigt, biedt voor het eerst een halfjaarcontract aan. Eerder deed Greenchoice dit al.

De andere energiekosten – die naar de overheid en netbeheerder gaan – kunnen jaarlijks per 1 januari worden gewijzigd. Is uw vaste prijscontract afgelopen? Dan verandert uw vaste leveringstarief in een -doorgaans veel hoger- variabel leveringstarief.

Gelden vaste tarieven alleen voor de leveringskosten?

Ja, als u een contract met vaste tarieven afsluit, hebben deze vaste tarieven alleen betrekking op de leveringstarieven. De andere tarieven zoals de netwerkkosten en de belastingen kunt u niet vastzetten.

Informatie prijswijzigingen: 30 dagen van te voren

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) sluit aan bij de opzegtermijn die een consument heeft. Aangezien de opzegperiode 30 dagen is, houdt de toezichthouder deze termijn ook aan voor het doorgeven van tariefwijzigingen van variabele energietarieven. Wilt u het verhoogde tarief niet betalen, dan heeft u genoeg tijd om eventueel over te stappen. De toezichthouder zegt het zo: 'De leverancier moet u minimaal 30 dagen van tevoren informeren over de nieuwe tarieven. Dan kunt u opzeggen en overstappen.' 

Wat is voordeliger: vast of variabel?

Over het algemeen is het voordeliger om een energiecontract met vaste tarieven te kiezen, omdat de jaarkosten in deze contracten lager liggen dan bij een variabel energiecontract. Vaak bieden energieleveranciers ook welkomstkortingen aan bij vaste contracten. Daarnaast geeft een vast contract zekerheid, omdat de leveringstarieven gedurende de looptijd van het contract vaststaan.

Halverwege 2021 is er echter iets geks aan de hand in de energiemarkt. In een jaar tijd steeg de prijs voor gas met maar liefst 142% en stroom werd 109% duurder.  Een huishouden met een gemiddeld energieverbruik (3500 kWh stroom en 1500 m³ gas) kon eind juni nog een vast contract voor 1 jaar afsluiten voor een jaarbedrag van 2006 euro. In oktober kostte het al ruim 4000 euro. Dat komt neer op een energierekening van ruim 330 euro per maand! In november 2021 lagen de variabele tarieven daardoor lager dan de vaste tarieven. Op basis van de marktontwikkelingen en de actuele vaste tarieven was onze verwachting dat de variabele tarieven per 1 januari 2022 met honderden euro's omhoog zouden gaan. Daarom was (en blijft) ons advies de energieprijs vast te zetten voor 1 jaar. Waren  de energieprijzen sinds eind 2021 al ongekend hoog, door de oorlog in Oekraïne zijn ze nog verder gestegen. 

Sinds de markt voor energie op hol sloeg, bieden energieleveranciers geen vaste contracten meer aan. Inmiddels heeft het merendeel van de huishoudens een variabel contract. In 2023 moeten er weer vaste contracten aangeboden worden, maar energieleveranciers wachten op nieuwe regels voor de opzegvergoeding. Deze zouden per 1 januari 2023 ingaan, dat is niet gelukt. Toezichthouder ACM heeft de nieuwe regels inmiddels gepubliceerd die naar verwachting ingaan op 1 april. De aangepaste opzegvergoeding moet ervoor zorgen dat energieleveranciers weer vaste contracten gaan aanbieden. Mega komt op 10 februari als eerste met een jaarcontract voor gas en stroom.

Gaat uw energieleverancier de levering van energie stoppen vanwege de hoge energieprijs? 

Of zegt uw leverancier dat dat kan volgens de algemene voorwaarden? Dat mag niet. Uw leverancier moet ervoor zorgen dat u energie blijft krijgen. En mag al helemaal niet afsluiten in de winterperiode, van 1 oktober tot 1 april. Advies ConsuWijzer: 'Stuur de leverancier een brief of e-mail. Wijs de leverancier erop dat hij de overeenkomst niet mag beëindigen en de levering niet mag stoppen. De ACM spreekt de bedrijven daar ook op aan.'

Heeft u een contract tegen een vast tarief, bijv. voor 1 of 3 jaar? En moet u akkoord gaan met een hoger tarief?

Dat kan ook niet zomaar. Misschien staat er in uw contract of algemene voorwaarden dat het wel mag. Toezichthouder ACM kan niet per geval zeggen of voorwaarden onredelijk zijn. Voor vragen over algemene voorwaarden kunt u terecht bij het Juridisch Loket.

Vaste en variabele energietarieven vergelijken

Bij de berekening voor uw jaarverbruik kunt u filteren op: 'Soort contract'. Standaard wordt op energieprijs gesorteerd d.w.z. de goedkoopste energiepakketten komen bovenaan, contracten met vaste en variabele tarieven door elkaar. Uit onderzoek blijkt dat de keuze voor een jaarcontract met vaste tarieven de voordeligste keuze is. Op 1 januari 2023 worden er nog steeds geen vaste jaarcontracten aangeboden, maar de prijsverschillen tussen variabele contracten zijn ongekend hoog. Soms kunnen die prijsverschillen bij gas tot wel 40 procent oplopen. Bij stroom gaat het maximaal om 33 procent. Dat zijn verschillen die we nooit eerder hebben gezien.

Waarom energietarieven blijven vergelijken?

Vaak denken mensen wanneer ze een mooi actiecontract met vaste energietarieven afsluiten, dat ze daarna goed zitten. Dat is waar, maar alleen voor de looptijd van het contract. Als uw energiecontract afloopt gaat uw contract over in een variabel contract en dat wilt u eigenlijk liever niet. Het variabele tarief gaat dus automatisch in als u geen nieuw contract afsluit en doorgaat met energie afnemen bij uw huidige energieleverancier. Daarom is het belangrijk om tijdig weer te kijken naar een nieuw energiecontract. We raden u aan om ongeveer 6 tot 8 weken voor afloop van het contract over te stappen.

Grote prijsverschillen 

Als u vindt dat u te veel betaalt dan kunt u overstappen naar een andere energieleverancier. Ook kunt u kiezen voor een vaste prijs wanneer u meer zekerheid wilt over de prijs die u betaalt voor uw energie. Bijna de helft van de consumenten had in 2021 een energiecontract voor onbepaalde tijd met variabele tarieven. Halverwege 2022 is het aantal huishoudens met een variabel contract gestegen naar 67%, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Huishoudens met een variabel energiecontract merken een stijging van de energieprijzen snel in hun portemonnee, omdat energieleveranciers de tarieven steeds vaker tussentijds aanpassen.

De grote stijging van het aantal variabele contracten komt omdat bij steeds meer huishoudens het vaste energiecontract afloopt en leveranciers geen  vaste contracten aanbieden. Wat we nog nooit eerder gezien hebben, is dat de prijsverschillen tussen variabele contracten enorm zijn. Wie begin 2023 overstapt, kan wel tot 40% besparen op gas en tot 33% op stroom. 

Op ieder moment overstappen van energieleverancier

Elke overeenkomst voor de levering van elektriciteit of gas kan met inachtneming van een termijn van 30 dagen worden opgezegd. Heeft u een energiecontract afgesloten voor bepaalde duur (bijvoorbeeld 1, 2, 3 of 5 jaar) en wilt u tussentijds overstappen, dan bent u mogelijk een opzegvergoeding verschuldigd aan uw leverancier. Dit moet dan wel zijn opgenomen in de overeenkomst of de algemene voorwaarden. Als u de juiste einddatum van uw huidige contract invult op het aanmeldformulier van Gaslicht.com, zal uw overstap pas na deze datum plaatsvinden. En zult u nooit een opzegvergoeding verschuldigd zijn.

Hulp nodig bij overstappen? Bel 0342-411350