Een nieuw energiecontract? Alle scenario's op een rij

Een jaar geleden zaten we midden in de energiecrisis en was het aanbod nul tot nihil. Hoe anders is het nu. Het aanbod van vaste contracten is groot. Op 1 juni was de gasprijs op het laagste punt. Inmiddels klimt de prijs langzaam weer omhoog. Gelukkig zitten we nog lang niet op het niveau van vorig jaar zomer, toen de prijzen wel 10 keer hoger waren dan nu. Huishoudens kiezen de laatste weken massaal voor de zekerheid van een vast contract. Een contract voor één jaar is het populairst. Het aanbod 2- en 3-jarige contracten neemt toe. Wat doet u? We nemen u graag mee in de mogelijkheden, voor- en nadelen.

• Waarom überhaupt kiezen voor een vast contract?
• 1 jaar vast is populairste energiecontract
• Vast energiecontract voor 2 of 3 jaar
• Nieuw variabel energiecontract
• Dynamisch energiecontract

Waarom überhaupt kiezen voor een vast contract?

Voordat de energiecrisis losbarstte, zagen we ook al schommelingen in de energieprijzen. Met name door lange droge periodes in de zomer. In Zuid-Europa wordt tijdens de zomer veel gekoeld met airco’s. Vervolgens doen wij thuis de verwarming aan in de winter. Droogte zorgt voor een lager waterpeil. Elektriciteitscentrales, kerncentrales en kolencentrales worden gekoeld met rivier- of zeewater. Hoe droger, hoe lager het waterpeil, hoe moeilijker dit proces. Bovendien zorgt het koelen van de centrales voor opwarming van het koelwater. Bij een elektriciteitscentrale bijvoorbeeld tot wel 7 graden. Dit warmere koelwater spoelt terug de rivier of zee in. Het oppervlaktewater warmt op, waardoor het steeds minder geschikt wordt als koelwater. Een vicieuze cirkel dus. In warme en droge perioden kunnen situaties ontstaan waarbij de elektriciteitsproductie niet meer ongestoord kan plaatsvinden zonder overschrijding van koelwaternormen. Wanneer centrales hierdoor minder energie kunnen produceren zorgt dit voor een stijging van de energieprijzen. Door te kiezen voor een vast contract raakt deze prijsstijging u niet onverwachts in uw portemonnee.

1 jaar vast is populairste energiecontract

Een van de meest gestelde vragen die wij krijgen: moet ik kiezen voor 1- of 3 jaar vast? Uiteraard hangt dit af van uw eigen situatie en voorkeuren. We kunnen in elk geval stellen: wat pakweg een jaar geleden een droomscenario zou zijn, is nu werkelijkheid. U kunt uw tarief weer vastzetten voor een jaar. Met tarieven onder het prijsplafond. Het is niet op het prijsniveau van voor de crisis, de vraag is ook of we dat ooit weer gaan zien. U kunt momenteel in onze vergelijker kiezen uit 12 jaarcontracten. De afgelopen weken kozen ruim 6 op de 10 overstappers voor 1 jaar vast.

Krapte op de gasmarkt
Verschillende geopolitieke ontwikkelingen zorgen voor onzekerheid op de energiemarkt. Denk aan de voortslepende oorlog in Oekraïne en de weer opgestarte Chinese economie. Daarnaast kopen verschillende landen tegelijk gas in om nationale gasvoorraden aan te vullen. Uiteindelijk moet de vulgraad voor de winter naar 90 tot 100%, wat zorgt voor krapte op de gasmarkt.

Stijgende of dalende energieprijzen
Dit jaar nog geldt een prijsplafond voor energie. Dit stopt na 31 december, midden in de winter. Stel dat de energieprijzen vervolgens gaan stijgen, dan heeft u daar geen last van met een jaarcontract. In de zomer van 2024 kunt u weer een nieuw energiecontract kiezen. Wanneer tijdens de looptijd van uw contract de energieprijzen toch dalen, dan profiteert u daar niet van. Wanneer u kiest voor 1 jaar vast, dan betaalt u hooguit een (deel van het) jaar teveel. Volgend jaar kunt u alweer overstappen naar een nieuw energiecontract.

Wat nu als uw verbruik hoger of lager uitvalt?
Stel, het wordt winter en uw verbruik neemt fors toe. Aan het prijsplafond (die na 31 december stopt) is ook een verbruiksplafond gekoppeld. Tot een bepaald verbruik staat uw tarief vast (€ 0,40 per kWh tot 2900 kWh en € 1,45 per m³ tot 1200 m³). Daarboven betaalt u de variabele tarieven uit uw contract. Wanneer u kiest voor een vast contract werkt dit anders. U zet uw tarief echt vast. Stel dat u rekent op een verbruik van 1000 m³ gas in de winter en dit blijkt 1500 m³ te worden, dan betaalt u voor de extra 500 m³ hetzelfde tarief. Namelijk het vaste tarief uit uw contract. Stel u verbruikt geen 1000 m³ maar 800 m³, ook dan wordt het verschil verrekend op uw eindafrekening. U betaalt altijd voor dat wat u verbruikt, tegen het tarief dat is vastgelegd in uw contract. Voordeel van het huidige aanbod vaste contracten is dat deze tarieven hebben onder het prijsplafond. U bespaart dus direct.

Voordelen 1 jaar vast
   Zekerheid: prijsstijgingen raken u niet
   Nu al vaste tarieven onder het prijsplafond
   Na 1 jaar weer vrij om nieuw contract te kiezen

Nadelen 1 jaar vast
   Wanneer de energieprijzen dalen profiteert u niet

Vast energiecontract voor 2 of 3 jaar

Sinds 1 juni zijn de regels voor de opzegvergoeding veranderd. Als gevolg daarvan kwamen energieleveranciers terug met aanbod van meerjarige contracten. U kunt op dit moment in onze vergelijker kiezen uit 7 meerjarige energiecontracten, van 2 of 3 jaar. De tarieven zijn wel vaak hoger dan de prijs die u betaalt voor 1 jaar vast. Wellicht interessant wanneer u graag zekerheid wilt op de lange termijn. Besef wel dat in 3 jaar tijd veel kan veranderen. Pas achteraf kunt u vaststellen of het een goede keuze is geweest.

Aanbod LNG groeit in de toekomst
De gaskraan in Groningen is dicht. Nederland en Europa willen steeds minder afhankelijk worden van Russisch gas. Daarom is op dit moment vloeibaar aardgas (LNG) een belangrijke bron. Het is tegelijk een wereldmarkt. Hoe meer vraag, hoe verder de prijs wordt opgedreven. China koopt door het opstarten van de economie (na de lockdowns) weer veel LNG in. Ook hebben zij een aantal lucratieve LNG-contracten gesloten. Hierdoor wordt LNG voor Europese landen steeds duurder. Op dit moment worden er drie nieuwe LNG-fabrieken gebouwd in Amerika. Deze moeten in 2025 klaar zijn. Het aanbod wordt hierdoor veel groter. De verwachting is dat de energieprijzen gaan dalen zodra Amerika deze extra LNG kan leveren.

Hoge opzegvergoeding
Stel, u kiest een energiecontract voor 3 jaar vast en u wilt gaan emigreren of samenwonen met iemand die ook al een vast contract heeft? Wanneer u voortijdig uw contract opzegt, moet u een opzegvergoeding betalen aan de leverancier. Deze ‘boete’ is bij 3 jaar vast hoger dan bij 1 jaar vast. De opzegvergoeding is namelijk gelijk aan het verlies dat uw leverancier maakt omdat u het contract niet uitzit.

Voordelen 2 of 3 jaar vast
   Zekerheid en rust op de langere termijn
   Tarieven liggen ver onder prijzen energiecrisis
   Tarieven liggen (vaak) onder het prijsplafond

Nadelen 2- of 3 jaar vast
   Wanneer de energieprijzen dalen profiteert u niet
   Door LNG uitbreiding Amerika prijsdaling verwacht na 2025
   Hoge kosten opzegvergoeding bij voortijdig opzeggen

Nieuw variabel energiecontract

Uit  de Monitor Consumentenmarkt Energie van de Autoriteit Consument & Markt blijkt dat meer dan de helft van de consumenten een variabel contract heeft. Eerder werden de tarieven hiervan gewijzigd per 1 januari en per 1 juli. Inmiddels passen energieleveranciers de tarieven vaak tussentijds aan. U kunt soms goedkoper uit zijn met een variabel contract. Echter, op de langere termijn bent u vaak duurder uit. Bovendien geeft het meer onzekerheid, omdat uw tarieven niet vaststaan. Tot een vastgesteld verbruik (2900 kWh en 1200 m³) bent u nu nog beschermd tegen prijstijgingen door het prijsplafond. Na 31 december stopt het prijsplafond. Uw tarief zou in theorie door het dak kunnen gaan. Wanneer u dan wilt overstappen kan het beschikbare aanbod (midden in de winter) tegenvallen. Houd daar dus rekening mee wanneer u vasthoudt aan of kiest voor een nieuw variabel contract. Wanneer u op onze homepage kijkt ziet u daar staan:

Het bespaarbedrag € 408 (peildatum 22 juni) is gebaseerd op het verschil tussen het pakket met de voordeligste tarieven op Gaslicht.com en de prijsplafond tarieven. Veel (lopende) contracten hanteren nog steeds tarieven boven het prijsplafond.

Variabele tarieven wijzigen steeds vaker
Het moment waarop variabele tarieven wijzigen verschilt per leverancier. Essent wijzigt variabele tarieven eens per 3 maanden. Vattenfall zegt dit meerdere keren per jaar te doen. Eneco geeft aan dat variabele tarieven tussentijds kunnen wijzigen: "Door de hoge en onzekere gasprijzen wijzigen wij de variabele tarieven op dit moment een keer per kwartaal." Leveranciers Budget Energie en Mega bieden zelfs een variabel tarief per maand aan. U betaalt vanaf de start van de levering een maand de tarieven die u ziet in onze vergelijker. Daarna worden deze elke (kalender-)maand door de leverancier gewijzigd op basis van de actuele inkoopprijzen.

De 30-dagen termijn
Energieleveranciers moeten minimaal 30 dagen van te voren klanten op de hoogte brengen van tariefswijzigingen. Zij dienen zich hieraan te houden zodat klanten zich zo goed mogelijk kunnen voorbereiden op een aanpassing van hun maandelijkse kosten voor stroom en gas. In het verleden werd deze termijn nogal eens overschreden door leveranciers. De ACM stelt dat partijen zich inmiddels goed houden aan de 30-dagen termijn.

Voordelen variabel contract:
   Een  variabel tarief kan tussentijds dalen
   Op dit moment het goedkoopste contract in onze vergelijker (bekijk)
   U kunt op elk moment opzeggen/overstappen

Nadelen variabel contract:
   Een variabel tarief kan tussentijds/maandelijks stijgen
   U heeft geen zekerheid op korte en lange termijn
   Overstappen soms onzeker door instabiel aanbod

Dynamisch energiecontract

Wanneer u kiest voor een energiecontract met dynamische tarieven zijn de prijzen gebaseerd op inkoopprijzen van energie op de beurs. Dit kan interessant zijn wanneer de prijzen dalen. Voor stroom geldt immers de prijs per uur. De gasprijs wordt bepaald per dag. Let er wel op dat leveranciers van dynamische tarieven vaak alleen de inkoopprijs tonen. Deze zijn exclusief energiebelasting, inkoopkosten en opslagkosten. Deze opslagkosten variëren gedurende het jaar. Verlekker uzelf dus niet met een hele lage oplage in de zomermaanden, in de winter kan deze oplage hard oplopen. Bovendien zijn de tarieven voor stroom en gas in de zomermaanden (in de regel) veel lager dan in de wintermaanden. Tegen die tijd kan het tarief vele malen hoger liggen. Dat voelt u direct in uw portemonnee. Kennis van zaken is belangrijk en u moet de risico's van dynamische tarieven kunnen opvangen.

Tussentijds overstappen kan risicovol zijn
Stel, u profiteert nu van lage dynamische tarieven en er komt een moment dat de tarieven hard gaan stijgen. U wilt dan waarschijnlijk liever een vast contract met lagere tarieven. Tussentijds overstappen kan echter risicovol zijn. Vaste contracten zijn niet altijd beschikbaar. Afgelopen anderhalf jaar hebben we gezien dat door geopolitieke ontwikkelingen in de wereld er überhaupt geen contracten werden aangeboden. 

Voordelen dynamische tarieven:
   U betaalt lage tarieven (soms zelfs negatief) bij veel zon en wind
   Bij dalende energieprijzen profiteert u direct (stroom per uur en gas per dag)
   U kunt (vaak) tussentijds opzeggen en overstappen

Nadelen dynamische tarieven:
   U betaalt naast de inkoopprijzen voor extra (variabele) toeslagen
   Stijgende energieprijzen worden direct aan u doorberekend
   Overstappen kan altijd, maar beschikbare aanbod is onzeker of zelfs nul
   U heeft geen zekerheid op de korte en lange termijn
   Bij negatieve stroomprijs betaalt u voor eigen opwek zonnepanelen

Welk energiecontract kiest u?

Nu we alle scenario's hebben toegelicht en voor-en nadelen hebben afgewogen, is de keuze aan u. Kiest u net als het merendeel van de Nederlandse huishoudens voor een jaarcontract? Of wilt u zekerheid op de langere termijn en zet u uw tarieven vast voor 2 of 3 jaar? In onze vergelijker ziet u in één oogopslag de verschillen. Met een paar klikken kiest u het energiecontract dat bij u past. Waar uw keuze ook op valt, u heeft altijd 14 dagen bedenktijd.

De eerste publicatie van dit artikel verscheen op 22 juni.