Vergelijk het volledige energieaanbod
Energie vergelijken

Stadsverwarming als energievoorziening

Een warmtenet staat ook wel bekend als stadsverwarming of blokverwarming. Dit zijn manieren om uw huis te verwarmen of om warm water te krijgen zonder het gebruik van gas. Een warmtenet kunt u vergelijken met een centrale verwarming, maar dan op het niveau van een wijk of stad. Ongeveer een miljoen Nederlandse huishoudens krijgen warmte via een warmtenet.

warmtenet-stadsverwarming.png

Wat is een warmtenet?

Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond, waardoor warm water stroomt. Dat warme water wordt gebruikt om huizen en gebouwen te verwarmen. Een warmtenet is een alternatief voor gas en staat ook wel bekend als stadsverwarming of blokverwarming. Wanneer een heel huizencomplex wordt voorzien van warmte via een collectieve ketel spreken we ook wel over blokverwarming. Zowel huishoudens als zakelijke klanten kunnen zijn aangesloten op een warmtenet.

Het is een soort cv-installatie in het groot en zorgt voor verwarming en warm water. Gebouwen die aangesloten zijn op een warmtenet hebben geen eigen cv-ketel meer en hebben ook geen gasaansluiting nodig. Via een warmtenet kunnen we hele straten en wijken aardgasvrij maken. In de buurt van een wijk dat gebruik maakt van een warmtenet staat een warmtebron, een soort centrale 'ketel'.  Door een netwerk van leidingen gaat het warme water naar de huizen. Via een speciaal 'kastje’ (warmtewisselaar) kan de warmte gebruikt worden voor verwarming en warm water. Het afgekoelde water gaat terug naar de ‘ketel’, die het weer opwarmt. 

Een deel van de warmtenetten in Nederland gebruikt nog aardgas. In duurzame warmtenetten wordt aardwarmte of restwarmte gebruikt, bijvoorbeeld van een elektriciteitscentrale, fabriek of datacenter. In dat geval levert een warmtenet veel klimaatwinst op. 

Hoe werkt een warmtenet?

Op veel plekken is warmte beschikbaar. Een warmtenet verwarmt dan water dat komt van een warmtebron in de buurt. Als uw huis is aangesloten op een warmtenet, dan is er een warmtewisselaar in uw woning geplaatst. Meestal is dit een klein kastje wat in de meterkast hangt. De warmtewisselaar regelt de temperatuur en de hoeveelheid water die uw huis krijgt.  Daarnaast is er ook een leiding aangelegd om de warmte van de warmtewisselaar naar het beginpunt van uw cv-leidingen (voor radiatoren, warm water voor douche etc.)  te brengen.

Een cv-ketel heeft u niet nodig bij als u bent aangesloten op een warmtenet. Daarnaast verzorgt de warmteleverancier het onderhoud van de warmtewisselaar. Per straat is er ruimte voor één warmtenet. De gemeente kiest de aanbieder. U kunt dus niet zelf uw energieleverancier kiezen.

Soorten warmtenetten

Er zijn verschillende typen warmtenetten. Zo bestaan er grote warmtenetten, die tot wel tienduizenden huizen kunnen verwarmen. En er zijn kleine warmtenetten, bijvoorbeeld voor een huizenblok. Ook is er verschil in de temperatuur. Moderne, goed geïsoleerde huizen hebben voldoende aan aan een temperatuur van ongeveer 40 graden in de leidingen. Minder goed geïsoleerde woningen hebben water van 70 tot 90 graden nodig om de woning goed te kunnen verwarmen (Bron: Milieu Centraal).

Warmtebronnen

Er zit ook verschil in het type warmtebronnen. Zo zijn er duurzame bronnen en niet-duurzame bronnen. Of een warmtenet een duurzame warmtebron is, is afhankelijk van de energiebron waaruit hij wordt gevoed. De meeste bestaande warmtenetten worden gevoed uit fossiele bronnen en dit is niet duurzaam.

Restwarmte

Bij veel industriële processen komt restwarmte vrij, denk hierbij bijvoorbeeld aan afvalverwerkingsbedrijven. Die warmte heet ook wel restwarmte en kan gebruikt worden om water met een hoge temperatuur naar een woonwijk te leiden. Restwarmte is wel een punt ter discussie, omdat de industrie minder energie zou moeten gebruiken. Dit zorgt ervoor dat er niet voldoende restwarmte vanuit de industrie beschikbaar is. Daar komt bij dat de industrie nog vooral fossiele energie gebruikt. Dit betekent dat de restwarmte dan ook een fossiele bron heeft.

Biomassa

De warmte uit veel duurzame warmtenetten komt uit biomassa. Met energie uit biomassa wordt de energie uit plantenresten of dierenresten bedoelt. Denk bijvoorbeeld aan snoeihout, gft-afval en mest. Biomassa is een belangrijke bron om energie op te wekken voor zowel het opwekken van groene stroom of als warmtebron voor een warmtenet.

Aardwarmte

Aardwarmte wordt ook wel geothermie genoemd en maakt gebruik van warmte uit de grond. Er wordt een heel diep gat in de grond geboord waar water met een hoge temperatuur wordt opgepompt. Dit water wordt vervolgens het warmtenet ingeleid.

Oppervlakte- en afvalwater

Ook wordt oppervlaktewater en afval water steeds vaker gebruikt voor warmtenetten. De warmte wordt met warmtewisselaars uit het water gehaald zodat het op lage temperatuur gebruikt kan worden om uw huis te verwarmen.

Is een warmtenet duurzaam?

Een warmtenet kan een duurzaam alternatief zijn voor gas.  Warmtenetten met een duurzame bron zorgen volgens schatting van Milieu Centraal voor 50 tot 70 procent minder uitstoot van het broeikasgas CO2. Dit is vergeleken met iedereen met een eigen cv-ketel op aardgas. Er zijn geen nauwkeurige cijfers beschikbaar.

Hoe duurzaam warmtenetten zijn, is afhankelijk van een aantal factoren:

  • De (duurzame) warmtebron
  • De hulp-warmtebron die eventueel bijspringt op heel koude dagen;
  • Hoe groen de stroom is voor alle elektrische pompen;
  • De temperatuur van het warme water (hoe lager, hoe minder energieverlies).

In 2019 zijn warmtebedrijven gaan samenwerken met milieuorganisaties Natuur & Milieu en de Natuur en Milieufederaties. Het doel? De groei en verduurzaming van (bestaande) netten versnellen. De ambities en afspraken zijn vastgeld in een warmtepact.

Wat houdt de Warmtewet in?

De Eerste Kamer heeft in 2009 ingestemd met de Warmtewet. Door deze wet, waarvoor CDA en PvdA het initiatief namen, profiteren huishoudens met stadsverwarming van een daling van de prijzen. 
Sinds 1 januari 2014 zijn de volgende zaken wettelijk geregeld:

  • Er zijn landelijke maximumtarieven voor warmte. Uw leverancier mag niet méér rekenen dan die tarieven.
  • Wanneer de warmteleverancier u mag afsluiten.
  • Wanneer u recht heeft op compensatie bij een storing.
  • Wat er in de overeenkomst tussen u en de warmteleverancier moet staan, bijvoorbeeld over de kwaliteit van de warmte en over de dienstverlening.
  • Uw rechten en plichten bij het meten van uw warmteverbruik.
  • En de mogelijkheid om een meningsverschil tussen u en uw warmteleverancier bij een geschillencommissie voor te leggen. Die commissie beslist dan wie er gelijk heeft.

Nieuwe Warmtewet pas in 2025 aangeboden

Op 1 juli 2019 is de herziene Warmtewet in werking getreden. Eén van de veranderingen is dat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) méér maximumtarieven vaststelt. Er gelden nu ook maximumtarieven voor de levering van lagere temperaturen. En maximumtarieven voor koeling in combinatie met warmte. Verder zijn er maximumtarieven voor zogenaamde afleversets. Deze apparaten zijn nodig om geleverde warmte om te zetten in de goede temperatuur. Door deze nieuwe tarieven is de consument beter beschermd. De nieuwe tarieven worden vóór elk nieuwe kalenderjaar bekend gemaakt.

De overheid wil dat de warmtetarieven niet meer aan de gasprijzen zijn gekoppeld. Ze willen de tarieven berekenen op basis van de kosten die de warmteleveranciers maken om de warmte op te wekken. Hiervoor moet de wet wijzigen. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) maakt nu een nieuwe warmtewet (Wet Collectieve Warmtevoorziening). In deze nieuwe wet is de koppeling van de warmtetarieven met het gas verdwenen. Maar zo ver is het nog niet. Het nieuwe wetsvoorstel voor de Wet Collectieve Warmtevoorziening, ook wel Warmtewet 2 genoemd, wordt niet voor 2025 aan de Tweede Kamer aangeboden. Invoering laat daarmee nog geruime tijd op zich wachten. Het zal dus nog een tijd duren totdat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de warmtetarieven op basis van de kosten van de warmteleveranciers mag berekenen.

Houdt ACM toezicht op stads- en blokverwarming?

Ja, de Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt sinds 1 januari 2014 toezicht op de leveranciers van stads- en blokverwarming. ACM stelt de warmtetarieven jaarlijks vast, omdat consumenten en bedrijven niet kunnen overstappen naar een andere warmteleverancier of op gas. Zij moeten beschermd worden tegen onredelijk hoge prijzen. Ieder jaar bepaalt ACM hoeveel geld energiebedrijven maximaal mogen vragen voor het leveren van warmte. Zodat dat niet meer is dan wat een gemiddeld huishouden met een gewone gasaansluiting betaalt.

In 2022 is de warmte veel duurder dan in 2021. Dat komt omdat de warmtetarieven zijn gekoppeld aan de gasprijzen. Gas is nu veel duurder dan een jaar geleden. Daarom zijn de maximale warmtetarieven flink gestegen. Warmte wordt vaak met gas en elektriciteit opgewekt. Door de hoge prijzen maken de warmteleveranciers hogere kosten.  

Maximumtarieven 2023

In de Warmtewet staat dat er een maximumprijs voor warmte is. Deze prijs wordt elk jaar vastgesteld door ACM (Autoriteit Consument & Markt). De prijs is gebaseerd op wat een gemiddeld huishouden met een gewone gasaansluiting betaalt. Dit wordt het "Niet meer dan anders-principe" genoemd.  In de wet staat dat de warmtetarieven aan de gasprijzen zijn gekoppeld. Gas is in 2021 heel duur geworden. Het gevolg is dat de warmtetarieven voor 2022 flink zijn gestegen. Deze warmtetarieven zijn maximale prijzen. De toezichthouder heeft warmteleveranciers gevraagd om hun tarieven te verhogen alleen als het nodig is. 

Uit een analyse van de ACM blijkt  dat warmteleveranciers  hun tarieven voor het jaar 2022 wel fors hebben verhoogd, maar dat ze gemiddeld wel 18% onder het maximale variabele tarief zijn gebleven. Vier warmteleveranciers vragen wel het maximumtarief, maar doen dit alleen voor warmtenetten die helemaal met aardgas worden verwarmd. Voor gebruikers die zijn aangesloten op een warmtenet met andere bronnen rekenen deze leveranciers een lager tarief.

In 2023 betaalt u maximaal 90,91 euro voor iedere Gigajoule (GJ) die u gebruikt. Daarnaast betaalt u ieder jaar vaste kosten voor uw warmte. In 2023 betaalt u voor:

  • het meten van het verbruik (meettarief) maximaal 30,75 euro
  • verwarming en warm kraanwater maximaal 549,58 euro
  • alleen verwarming maximaal 274,79 euro
  • warm kraanwater maximaal 274,79,29 euro
  • Op uw warmterekening heet het warm kraanwater misschien tapwater.

Wilt u weten welk maximumtarief voor u geldt? Of heeft u koude? Ga naar de Warmtetarieven Checker van ACM ConsuWijzer.

Branchevereniging Energie-Nederland diende bezwaar in tegen de warmtetarieven 2023 omdat zij het niet eens is met de manier waarop de ACM 'het prijsplafond voor gas, de btw en de risico-opslag voor inkoop van gas op de TTF-markt' heeft meegenomen in de berekening. Dat bezwaar heeft de ACM afgewezen. De maximumtarieven blijven hetzelfde.

Kan ik overstappen bij stadsverwarming?

Nee, u kunt niet voor een andere warmteleverancier kiezen. De gemeente bepaalt welke wijken in een stad stadsverwarming krijgen. De warmtenetten zijn namelijk niet onderling met elkaar verbonden, zoals bij elektriciteit en gas. Dit komt omdat er bij een warmtenet vaak maar één lokale energiebron is die de warmte opwekt. Er is vaak maar één partij die de warmte aan u levert, in plaats van de meerdere aanbieders zoals dit gaat bij energieleveranciers. 

Ja, met stadsverwarming kunt u wel overstappen naar een energieleverancier om alleen stroom af te nemen. Voor stadswarmte blijft u dus bij de monopolie aanbieder en voor stroom kunt u elk jaar vergelijken en overstappen.

Welke kosten staan er op de warmtenota?

Uw warmteleverancier moet u minstens 1 keer per jaar een jaarafrekening sturen. Op die warmtenota moet precies staan waarvoor u betaalt. Uw warmteleverancier mag een aantal kosten bij u in rekening brengen. De belangrijkste zijn:

  • De maximumprijs voor warmte en/of warm tapwater (vaste kosten en bedrag per GJ)
  • De maximumprijs voor koude (als u dat gebruikt)
  • Het meettarief
  • De huur van de afleverset

Deze kosten moeten duidelijk op uw jaarafrekening staan. U betaalt voor de warmte die u verbruikt.

Hoe meet mijn warmteleverancier mijn verbruik?

Uw warmteleverancier kan uw verbruik op 3 manieren vaststellen. Met een individuele warmtemeter, met warmtekostenverdelers of met een berekening. Deze berekening noemen we een kostenverdeelsystematiek. De ene methode is nauwkeuriger dan de andere. Een individuele warmtemeter geeft de beste meetresultaten en heeft dus de voorkeur.

Aansluiting op warmtenet opzeggen

Heeft u een alternatief gevonden voor uw aansluiting op een warmtenet, zoals bijvoorbeeld een warmtepomp? Of kiest u voor elektrische verwarming? U kunt uw aansluiting opzeggen. Dat kan definitief, maar ook tijdelijk. Bijvoorbeeld wanneer u de woning tijdelijk niet bewoont. Daarvoor gelden wel een aantal voorwaarden.

Heeft u na 1 juli 2019 een warmteovereenkomst gesloten? Dan kunt u meestal opzeggen. Maar niet wanneer het technisch niet kan. Of als het nadelig is voor andere gebruikers. Dat moet uw leverancier kunnen uitleggen. Er gelden maximumtarieven voor het laten afsluiten van de warmteaansluiting. Lees meer op ACM ConsuWijzer over de kosten van aan- en afsluiten warmtenet .

Geactualiseerd: maandag 29 januari 2024

Jeanet Woldring
Jeanet Woldring Algemeen directeur

Jeanet Woldring is ruim 20 jaar als directeur verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. Ze is eindredacteur van de content, nieuws- en persberichten op de Bencom websites. Jeanet is gespecialiseerd in het onafhankelijk vergelijken van telecom, energie en verzekeringen voor zowel de zakelijke als consumentenmarkt. Door jarenlange ervaring heeft ze een brede kennis van de ontwikkeling van deze geliberaliseerde markten en schrijft er ook regelmatig over.

Website van het Jaar

Vergelijk het volledige energieaanbod

Vergelijk objectief alle energieleveranciers. Bij ons stapt u gemakkelijk in drie stappen over. Overstappen via Gaslicht.com is altijd gratis. Vergelijk en stap over.