Verwachting energieprijzen 2023

De energiemarkt is continu in beweging. Sinds het laatste kwartaal van 2021 zagen we sterke prijsstijgingen in de energiecontracten met vaste tarieven. Ook de variabele tarieven zijn tussentijds fors omhoog gegaan en in 2022 naar recordhoogte gestegen. Wat zijn de verwachtingen voor 2023? Op deze pagina leest u meer over de actuele ontwikkelingen van energieprijzen.

• Verwachting energieprijzen 2023
• Vaste of variabele tarieven
• Extreme prijsstijging energietarieven
• Energiebelasting  2023
• Netbeheerkosten 2023
• Eerdere (verwachte) wijzigingen energieprijzen

Verwachting energieprijzen 2023 

Op Prinsjesdag maakt het kabinet traditiegetrouw de plannen voor het komende jaar bekend. Zeker voor 2023 belangrijk om meer duidelijkheid te krijgen over de maatregelen om de explosief stijgende energierekening te temperen. 

1. Prijsplafond: in 2023 geldt er een prijsplafond voor huishoudens en andere kleinverbruikers. Dit betekent dat zij tot een bepaald gebruik niet meer betalen dan een maximale prijs voor gas, stroom en stadsverwarming. Het betreft 0,40 euro voor een kWh stroom en 1,45 euro voor een kuub gas.  Voor alles wat men meer verbruikt, geldt het tarief dat is vastgelegd in het energiecontract. Ook voor stadsverwarming geldt een maximumtarief tot een bepaald verbruik. 
   
   bron: Rijksoverheid
2. Btw: de btw op de energierekening was als tijdelijke maatregel verlaagd voor de tweede helft van 2022. Deze maatregel wordt niet verlengd. De btw op energie gaat dus van 9% weer terug naar 21%. 
    
3. Energiebelasting: in het belastingplan stond oorspronkelijk dat de overheidsheffingen voor stroom en gas omlaag gaan. Het belastingplan is echter geschreven voordat het kabinet over het prijsplafond is gaan praten. Deze maatregel is daarom teruggedraaid..
    
4. Energietoeslag van 1300 euro voor minima (maximaal 120% van het minimumloon). Waarbij de mogelijkheid bestaat om al de eerste 500 euro in 2022 uitgekeerd te krijgen.
    
5. Vaste contracten: energieleveranciers worden gestimuleerd om weer vaste contracten aan te bieden. Hiermee ontstaat meer zekerheid voor consumenten. Dit zal naar verwachting pas gebeuren nadat de opzegvergoeding (ook wel boete) voor het openbreken van een energiecontract is aangepast. 

Mkb-bedrijven met een kleine energieaansluiting vallen onder het prijsplafond. Voor energie-intensieve mkb-bedrijven komt er een speciale compensatieregeling. Meer informatie over deze Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) staat op de website van RVO.

Vaste of variabele tarieven 

Bij het afsluiten van een energiecontract kunt u kiezen tussen een energiecontract met vaste of variabele energietarieven. Bij vaste tarieven staat de prijs vast voor de levering van stroom en gas gedurende de looptijd van uw energiecontract. Bij een energiecontract met variabele tarieven kunnen de leveringskosten voor stroom en gas tussentijds wijzigen. De meeste leveranciers wijzigen de variabele energietarieven elk half jaar op 1 januari en 1 juli, maar vanaf 2022 gebeurt dat steeds vaker tussentijds. Bijvoorbeeld ieder kwartaal of iedere maand. Het mag vaker dan 2 keer per jaar mits het in de algemene voorwaarden staat. De leverancier moet u minimaal 30 dagen van tevoren informeren over de nieuwe tarieven. Dan kunt u opzeggen en overstappen.

De netbeheerkosten en overheidsheffingen bij een contract met vaste en variabele tarieven wijzigen ieder jaar op 1 januari.  

Eind augustus 2022 meldt de ACM dat het aantal huishoudens met een variabel contract in een halfjaar tijd is gestegen van 50 naar 56%, oftewel 400.000 huishoudens. Dat komt omdat bij steeds meer huishoudens het vaste energiecontract (met vaste tarieven voor 1, 3 of 5 jaar) afloopt en leveranciers geen nieuwe vaste contracten aanbieden. Energieleveranciers geven aan hiermee gestopt te zijn vanwege de sterk fluctuerende prijzen en de onrust op de energiemarkt. 

Wanneer uw vaste energiecontract afloopt, wordt deze automatisch omgezet in een variabel energiecontract. Mensen met een variabel energiecontract worden ‘slapers’ genoemd. Zij hebben vaak niet door dat ze na het aflopen van hun vaste contract in een duurder variabel contract terecht zijn gekomen.  

Per 1 juli 2022 verlaagde de overheid de btw op energie van 21 % naar 9%. Desondanks stegen de variabele energietarieven van Essent toen met 25 tot 30 procent. Essent bedient samen met Vattenfall en Eneco ruim driekwart van de energiemarkt. Ook bij Vattenfall ging de energierekening voor huishoudens met een gemiddeld gebruik (2250 kWh en 1200 m³) een paar honderd euro omhoog. 

Per 1 oktober 2022 verhoogden Eneco, Essent, Vattenfall en enkele andere leveranciers hun variabele tarieven opnieuw. Waar Eneco per 1 juli  als enige de tarieven nog verlaagde, was deze toen de duurste van de grote drie. Omdat energieleveranciers de prijsverhoging te laat bekendmaakten, hebben Eneco, Essent, Vattenfall en Greenchoice na dreiging boete van de toezichthouder aangegeven de tariefsverhoging uit te stellen. Lees meer. Sinds eind oktober 2022 is de gasprijs aan het kelderen, maar de prijs is nog steeds hoog.

Extreme prijsstijging energietarieven 

In het laatste kwartaal van 2021 zijn de energieprijzen door het dak gegaan. In oktober steeg de prijs voor een megawattuur gas op de Nederlandse gasbeurs naar meer dan 162 euro. Door een zachte oktobermaand was de prijs weer tot bedaren  gekomen, maar begin december belandde de gasprijs weer op een niveau van boven de 100 euro. Sinds de Europese gasprijs op 21 december piekte op 180 euro is hij de laatste dag van het jaar 2021 met meer dan 50 procent gedaald. Dat was vooral een gevolg van milde temperaturen en het feit dat er boten met vloeibaar gas (lng) naar Europa kwamen. Door de oorlog in Oekraïne fluctueert de gasprijs sterk. Stond de gasprijs begin 2022 nog op zo'n 70 euro, op 7 maart bereikte deze een nieuw record van 345 euro per magawattuur. Door deze extreme stijging werden er begin maart geen contracten met vaste tarieven voor een bepaalde periode aangeboden. Variabele contracten waren nog af te sluiten, maar enkel tegen zeer hoge tarieven. 

In mei zagen we gelukkig weer energieleveranciers terugkomen met contracten tegen concurrerende variabele én vaste tarieven. De prijsverschillen tussen leveranciers waren (en zijn) buitengewoon hoog. Bij de goedkoopste energieleverancier betaalde u voor stroom 42 cent per kWh, bij de duurste 74 cent per kWh. Voor gas waren de verschillen nog extremer. De goedkoopste leverancier vroeg € 1,89 en de duurste € 3,66 per kuub (peildatum 25-5-'22). Dat betekent voor een gemiddeld huishouden maar liefst een verschil van ruim € 3700 op jaarbasis!

Meld u aan voor onze Energie Prijsalert Service

Pas in 2023 prijsdaling?

Zet de daling door of komt de stijging weer terug? Het kan alle kanten op gaan mede door de spanningen rond Rusland, terwijl de gasvoorraden in de EU te laag zijn. De energiemarkt blijft onvoorspelbaar, maar feit is dat in 2021 de gasprijs tot 8x over de kop ging. Vergeleken met begin 2021 kostte een megawattuur gas aan het eind van het jaar nog altijd 375 procent meer op de Nederlandse markt. 

De vorige winter was mild. Dat betekent dat de gasvoorraad winter niet opraakte. Het betekent echter niet dat we vrij zijn van zorgen over de gasvoorraad. Het wereldwijde gastekort blijft gewoon bestaan. Naar verwachting  gaat het veel geld gaat kosten om de gasvoorraad van de EU op een veilig niveau te houden. Volgens energie-analisten zal  gas daardoor veel duurder blijven dan we gewend zijn, óók in de zomer. Daarbij speelt de oorlog in Oekraïne ook een grote rol, na de dreiging van Rusland om de gaskraan naar Europa dicht te draaien.

Sinds 31 mei 2022 krijgt Nederland geen gas meer van het Russische Gazprom, omdat we weigeren in roebels te betalen. De verschillen in tarieven zijn enorm, van 1,30 euro per kuub gas, tot meer dan 3 euro per kuub (peildatum 1-6-'22). Voor een gemiddeld huishouden scheelt dat ruim 200 euro op maandbasis. 

Op 14 juni 2022 laat het Russische staatsgasbedrijf Gazprom  weten dat  door de Nordstream-pijp richting Duitsland mogelijk 40 procent minder gas zal stromen. Volgens Gazprom komt dit door technische problemen. Na het bericht steeg de prijs voor gas op de Amsterdamse gasbeurs met zo'n 13 procent tot 94 euro per megawattuur. De gassystemen zijn in Europa met elkaar verbonden. Bij tekorten hebben landen afgesproken elkaar te helpen. Volgens de Gasunie zou er nog geen reden voor extra zorg zijn. Het kabinet wil uit het gasveld in Groninge geen extra gas halen uit vrees voor zware bevingen in het gebied. Naar verwachting van de overheid blijven de energieprijzen geheel 2023 extreem hoog en ook voor 2024 en 2025 zullen ze ver boven het historisch gemiddelde niveau liggen. Dat komt vooral door de gevolgen van de oorlog in Oekraine .

Gascrisis: Bescherm en Herstelplan Gas

Op 20 juni 2022 besluit het kabinet het eerste niveau van een gascrisis af te kondigen: de 'vroegtijdige waarschuwing'. Daarmee treedt het Bescherm- en Herstelplan Gas uit 2019 in werking. In het plan zijn drie crisisniveaus opgesteld: vroegtijdige waarschuwing, alarm en noodsituatie. Gasbedrijven moeten nu dagelijks aanvullende gedetailleerde informatie aanleveren over actuele gasleveringen en -voorraden. Het kabinet doet opnieuw een dringende oproep aan bedrijven en huishoudens om zoveel mogelijk energie te (blijven) besparen, ook in de zomer. Verder is besloten per direct de productiebeperking voor kolencentrales voor 2022 tot en met 2024 in te trekken. Dat betekent dat de kolencentrales weer op vol vermogen mogen produceren, waardoor er minder gas nodig is voor de productie van elektriciteit door gascentrales. 

Rijksoverheid: Stand van zaken gasmarkt

Sinds juli 2022 maakt het kabinet de situatie op de gasmarkt wekelijks bekend. Rijksoverheid publiceert actuele cijfers over de zekerheid van de gaslevering. Hieronder een update gasleveringszekerheid van 10 maart 2023. De gasprijs is de afgelopen weken fors gedaald, maar blijft hoog. 

Hoe zit het met de gaspijpleiding Nord Stream 1 en 2?

Op 11 juli gaat gaspijpleiding Nord Stream 1 dicht voor groot jaarlijks onderhoud van 10 dagen. Nord Stream 1 is de belangrijkste gaspijpleiding van Rusland naar West-Europa. Van al het gas dat de EU importeert, kan hier normaal gesproken ongeveer een derde doorheen komen. Volgens Martien Visser stroomde er na de sluiting nog slechts 10x zo weinig Russisch gas naar Europa tegen pakweg 10x de normale prijs. In Europa wordt gevreesd dat de pijplijn helemaal niet meer in gebruik zal  worden genomen. Dat zou een groot probleem voor vooral Duitsland betekenen, dat veel van dit Russische gas zelf houdt. Na het onderhoud aan de Nord Stream 1 heeft Rusland de gasleveringen naar Europa op 21 juli gelukkig weer hervat op 40% maar vervolgens weer ingeperkt tot 20%. De gasprijs is daardoor verder gestegen. Het kabinet blijft zich dan ook voorbereiden op het ergste scenario waarin Rusland bijvoorbeeld helemaal geen gas meer levert aan Europa. Nord Stream 1 is eind augustus opnieuw dichtgegaan voor onderhoud. Volgens Gazprom zou er drie dagen geen gas van Rusland naar Duitsland stromen via de leiding. Op 2 september kondigt Gazprom aan dat de pijpleiding voor onbepaalde tijd dicht blijft. Reparaties zouden niet kunnen worden uitgevoerd vanwege de sancties tegen Russische bedrijven.

Op 26 september vinden er zware onderwaterexplosies plaats waardoor er lekkages zijn ontstaan aan de Nord Stream 1 en 2. Dat gebeurde in de Oostzee. Een ongeluk wordt uitgesloten. Duitsland, Denemarken en Zweden zeggen dat de lekken in de pijpleidingen het gevolg zijn van aanvallen. Rusland wijst beschuldigingen van de hand. Volgens energiedeskundigen hebben de explosies verstrekkende gevolgen voor het herstel van de gasmarkt.

EU: 15% minder gas verbruiken

De Europese Commissie heeft op 20 juli alle lidstaten gevraagd om tot komend voorjaar 15 procent minder energie te verbruiken. Volgens minister Rob Jetten zit Nederland nu op 20 tot 30 procent minder gasverbruik. Het kabinet roept bedrijven en huishoudens al een tijdje op om energie te besparen. Kijk voor tips over energie besparen op zetookdeknopom.nl.

Oorzaken extreme prijsstijging energietarieven

De oorzaak van de extreme prijsstijgingen is een combinatie van factoren. De belangrijkste factoren zijn:  

• Economisch herstel: tijdens de coronacrisis was de vraag naar energie laag. Hierdoor waren de prijzen tijdelijk ook erg laag. De economie trekt nu weer aan, waardoor de vraag naar energie stijgt en dus ook de energieprijzen stijgen. 
• Hogere emissierechten: de inkoopprijs van energie wordt duurder. Dit komt omdat de overheid de prijs om CO2 uit te mogen stoten, verhoogt. Dit berekenen de energieleveranciers door in de energieprijs, waardoor u meer gaat betalen. 
• Gastekorten: er is schaarste aan gas. Dit komt omdat we vorige winter een erg koude winter hebben gehad en dus meer gas hebben verbruikt. De gasvoorraden zijn afgelopen zomer niet genoeg aangevuld. Dit komt onder andere omdat China overschakelt van kolen naar gas. Veel vloeibaar gas uit Amerika werd eerder rechtstreeks vervoerd naar Europa, maar nu wordt het vervoerd naar Azië. We zijn niet volledig afhankelijk van de Amerikaanse gaswinning. In Nederland hebben we ook gas uit Rusland, Noorwegen en Groningen. Maar ook de Groningse gaswinning wordt steeds meer teruggedraaid en het gas uit Rusland is erg duur.  
• De oorlog tussen Rusland en OekraÏne.

Energiebelasting 2022 en 2023

Ieder jaar presenteert het kabinet op Prinsjesdag de voorstellen van de overheidsheffingen voor het daaropvolgende jaar. Vervolgens moeten de Eerste en Tweede Kamer instemmen met deze plannen. Als de plannen door de Kamers komen, gaan de overheidsheffingen op 1 januari in. De overheidsheffingen bestaanuit verschillende onderdelen: de energiebelasting, btw, opslag duurzame energie (ODE)* en de vermindering energiebelasting . U betaalt de belasting aan uw energieleverancier die het vervolgens afdraagt aan de belastingdienst. De belastingtarieven zijn voor iedere energieleverancier hetzelfde.
* De ODE is in 2023 onderdeel van de energiebelasting geworden.

 Aan de voorstellen voor de energiebelasting 2022 is diverse keren gesleuteld. Er zijn in de loop van het jaar verschillende aanvullende maatregelen aangebracht vanwege de prijsstijgingen. In 2021 bestond de energierekening van een gemiddeld huishouden voor ongeveer de helft uit overheidsheffingen. In 2022 is het aandeel teruggebracht naar circa een kwart (23,7%).  

Voor 2023 wordt de verlaging van de energiebelasting geschrapt en vervangen door de invoering van het prijsplafond. 

Tijdelijk lagere btw op energie

Het kabinet heeft tijdelijk de btw op energie verlaagd van 21% naar 9%. Dit ging in op 1 juli 2022 en duurde  6 maanden. Hierdoor betaaldeu ook minder btw over de energiebelasting. De btw-verlaging wordt niet doorgezet in 2023.

Vermindering energiebelasting 

De overheid ziet een deel van het energieverbruik als een basisbehoefte, hierover hoeft u geen belasting te betalen. Daarom wordt de energiebelasting per elektriciteitsaansluiting met een vast bedrag per jaar verminderd, ook wel heffingskorting genoemd. De vermindering wordt alleen toegepast bij iemand met een aansluiting en er moet sprake zijn van stroomverbruik, ook al is dit maar 1 kWh. Ook als u meer kWh teruglevert aan het netwerk dan u verbruikt, door middel van bijvoorbeeld zonnepanelen, krijgt u de vermindering. De hoogte van de vermindering wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld. 

Om de extreme stijging van de energierekening te verminderen, heeft het demissionaire kabinet op 15 oktober 2021 besloten om de vermindering energiebelasting te verhogen van 560 euro naar 790 euro. Na aandringen van de Tweede Kamer is de vermindering energiebelasting nog verder opgehoogd tot 825 euro. Deze verhoging staat los van het verbruik en geldt dus voor alle aansluitingen met een woon- of verblijfsfunctie. 

Op Prinsjesdag 2022 werd bekendgemaakt dat de vermindering energiebelasting stijgt naar € 941. Nadat de cijfers van het prijsplafond definitief werden vastgesteld, werd de vermindering energiebelasting echter fors verlaagd naar € 597. 

Netbeheerkosten 2023 

Netbeheerkosten kunt u zien als de kosten die gemaakt worden om gas en stroom bij u thuis te krijgen. Daarvoor is een netwerk van leidingen, kabels en hoogspanningsmasten nodig. Dat netwerk wordt beheerd door de netbeheerder, een onafhankelijk nutsbedrijf dat zelf geen energie produceert. Omdat er geen concurrentie is tussen de verschillende netbeheerders bepaalt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de hoogte van de netbeheerkosten. De ACM maakt de nieuwe tarieven ieder najaar bekend.  De netbeheerkosten stijgen in 2022 in totaal met gemiddeld 13 euro per huishouden. Hoeveel u in 2023 gaat betalen, is afhankelijk van uw netbeheerder. U vindt de netbeheerkosten die u per 1 januari moet betalen in onze vergelijker. Op basis van uw postcode worden de netbeheerkosten van uw netbeheerder meegenomen in de totale jaarkosten.

Naar verwachting zijn huishoudens in 2023 zo'n 10 euro per maand meer kwijt aan netwerkkosten. In 2022 betaalde een huishouden gemiddeld € 397  aan transportkosten, dit stijgt op basis van de voorstellen van netbeheerders naar € 513 in 2023. De ACM heeft de definitieve tarieven eind november bekendgemaakt. Wilt u weten wat uw netbeheerkosten zijn in 2023? Voer uw gegevens in op onze energievergelijker en we maken een berekening van de kosten voor 2023 op basis van wat er nu bekend is over de btw, overheidsheffingen, netbeheerkosten en het prijsplafond in 2023.

Eerdere (verwachte) wijzigingen energieprijzen 

• Extreme energieprijzen, moet ik overstappen of blijven? december 2021
• Stijging energieprijzen oktober 2021 
• Stijging energieprijzen september 2021 
• Verwachting energietarieven juli 2021  
• Verwachting energietarieven januari 2021 
• Verwachting energietarieven juli 2020 
• Verwachting energietarieven januari 2020