Verwachting energieprijzen 2023

De energiemarkt is continu in beweging. Sinds het laatste kwartaal van 2021 zagen we sterke prijsstijgingen in de energiecontracten met vaste tarieven. Ook de variabele tarieven zijn tussentijds fors omhoog gegaan en in 2022 naar recordhoogte gestegen. Wat zijn de verwachtingen voor 2023? Op deze pagina leest u meer over de actuele ontwikkelingen van energieprijzen.

Verwachting energieprijzen 2023
Vaste of variabele tarieven
Extreme prijsstijging energietarieven
Energiebelasting 2023
Netbeheerkosten 2023
Eerdere (verwachte) wijzigingen energieprijzen

Verwachting energieprijzen 2023

Op Prinsjesdag maakt het kabinet traditiegetrouw de plannen voor het komende jaar bekend. Zeker voor 2023 belangrijk om meer duidelijkheid te krijgen over de maatregelen om de explosief stijgende energierekening te temperen.

Prijsplafond: in 2023 geldt er een prijsplafond voor huishoudens en andere kleinverbruikers. Dit betekent dat zij tot een bepaald gebruik niet meer betalen dan een maximale prijs voor gas, stroom en stadsverwarming. Het betreft 0,40 euro voor een kWh stroom en 1,45 euro voor een kuub gas. Voor alles wat men meer verbruikt, geldt het tarief dat is vastgelegd in het energiecontract. Ook voor stadsverwarming geldt een maximumtarief tot een bepaald verbruik.

bron: Rijksoverheid
Btw: de btw op de energierekening was als tijdelijke maatregel verlaagd voor de tweede helft van 2022. Deze maatregel wordt niet verlengd. De btw op energie gaat dus van 9% weer terug naar 21%.
Energiebelasting: in het belastingplan stond oorspronkelijk dat de overheidsheffingen voor stroom en gas omlaag gaan. Het belastingplan is echter geschreven voordat het kabinet over het prijsplafond is gaan praten. Deze maatregel is daarom teruggedraaid..
Energietoeslag van 1300 euro voor minima (maximaal 120% van het minimumloon).
Vaste contracten: energieleveranciers worden gestimuleerd om weer vaste contracten aan te bieden. Hiermee ontstaat meer zekerheid voor consumenten. Dit zal naar verwachting pas gebeuren nadat de opzegvergoeding (ook wel boete) voor het openbreken van een energiecontract is aangepast.

Mkb-bedrijven met een kleine energieaansluiting vallen onder het prijsplafond. Voor energie-intensieve mkb-bedrijven komt er een speciale compensatieregeling. Meer informatie over deze Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) staat op de website van RVO.

Vaste of variabele tarieven

Bij het afsluiten van een energiecontract kunt u kiezen tussen een energiecontract met vaste of variabele energietarieven. Bij vaste tarieven staat de prijs vast voor de levering van stroom en gas gedurende de looptijd van uw energiecontract. Bij een energiecontract met variabele tarieven kunnen de leveringskosten voor stroom en gas tussentijds wijzigen. De meeste leveranciers wijzigen de variabele energietarieven elk half jaar op 1 januari en 1 juli, maar sinds 2022 gebeurt dat steeds vaker tussentijds. Bijvoorbeeld ieder kwartaal of iedere maand. Het mag vaker dan 2 keer per jaar mits het in de algemene voorwaarden staat. De leverancier moet u minimaal 30 dagen van tevoren informeren over de nieuwe tarieven. Dan kunt u opzeggen en overstappen.

De netbeheerkosten en overheidsheffingen bij een contract met vaste en variabele tarieven wijzigen ieder jaar op 1 januari.

Wanneer uw vaste energiecontract afloopt, wordt deze automatisch omgezet in een variabel energiecontract. Mensen met een variabel energiecontract worden ‘slapers’ genoemd. Zij hebben vaak niet door dat ze na het aflopen van hun vaste contract in een duurder variabel contract terecht zijn gekomen.

Vaste tarieven nu verstandige keuze

Veel mensen vragen zich momenteel af of het al slim is om de prijs vast te zetten voor een jaar. Gezien de ontwikkeling van de gasprijs op de groothandelsmarkt heeft het zeker zin om een vast contract af te sluiten. De gasprijs op de groothandelsmarkt lag op 22 maart rond de € 38 en is een week later weer gestegen tot € 50. Dit is een stijging van 30 procent in één week tijd! Het geeft aan dat de gasmarkt nog steeds fors kan fluctueren. Ondanks dat de gasprijs sinds de piek vorig zomer van € 350 al flink is gedaald, is deze in vergelijking met voor de crisis nog steeds aan de hoge kant. De gasmarkt is zeker nog niet gestabiliseerd. Ook in juni zien we de gasprijzen weer fors omhoog gaan: een stijging van bijna 57% in twee weken tijd! Er bestaat ook nog steeds een reële kans dat de gasprijzen in de herfst stijgen. Een blik op de onderstaande grafiek geeft dat heel goed weer. Voor mensen die nu zekerheid zoeken -en vooral ook voor aankomende winter- doen er goed aan om nu een één jarig contract met vaste tarieven te overwegen. En wie zekerheid wil voor de langere termijn kan inmiddels ook voor een energiecontract kiezen voor de looptijd van 2 of 3 jaar.

Extreme prijsstijging energietarieven

Meld u aan voor onze Energie Prijsalert Service

Gascrisis: Bescherm en Herstelplan Gas

Op 20 juni 2022 besluit het kabinet het eerste niveau van een gascrisis af te kondigen: de 'vroegtijdige waarschuwing'. Daarmee treedt het Bescherm- en Herstelplan Gas uit 2019 in werking. In het plan zijn drie crisisniveaus opgesteld: vroegtijdige waarschuwing, alarm en noodsituatie. Gasbedrijven moeten nu dagelijks aanvullende gedetailleerde informatie aanleveren over actuele gasleveringen en -voorraden. Het kabinet doet opnieuw een dringende oproep aan bedrijven en huishoudens om zoveel mogelijk energie te (blijven) besparen, ook in de zomer. Verder is besloten per direct de productiebeperking voor kolencentrales voor 2022 tot en met 2024 in te trekken. Dat betekent dat de kolencentrales weer op vol vermogen mogen produceren, waardoor er minder gas nodig is voor de productie van elektriciteit door gascentrales.

Rijksoverheid: Stand van zaken gasmarkt

Sinds juli 2022 maakt het kabinet de situatie op de gasmarkt wekelijks bekend. Rijksoverheid publiceert actuele cijfers over de zekerheid van de gaslevering. Hieronder een update gasleveringszekerheid van 8 september 2023. De gasopslagen worden in Nederland goed gevuld. Het kabinet wilde dat de gasopslagen dit voorjaar opnieuw gemiddeld voor minimaal 90% gevuld zouden worden. Inmiddels is de gewenste vulgraad bereikt. Op Europees niveau is de vulgraad van de gasopslagen op dit moment ruim 95%. Daarmee is de beoogde doelstelling al voor 1 november gehaald. Wel blijven opletten, waarschuwt energie expert Martien Visser. "Heel goed dat de gasopslagen vol zitten. Het is bij lange niet voldoende voor een koude winter. We hebben dus ook veel Noors gas en veel LNG nodig."

De gasprijs is de afgelopen maanden fors gedaald, maar op 9 augustus opeens met meer dan een derde omhooggeschoten. De oorzaak was een dreigende staking in Australië. De enorme prijsbewegingen laten zien dat de recente relatief lage gasprijzen geen garantie zijn voor de toekomst. Specialisten maken zich grote zorgen en rekenen alweer op hogere gas- en stroomtarieven.

Sinds eind augustus wordt er voor een aantal grote Noorse gasvelden weer onderhoud gepleegd. Hierdoor zal de export van Noors gas veel lager zijn. Wanneer dit gat niet opgevuld kan worden met extra toevoer van LNG, bestaat er een kans dat de prijzen toch weer gaan stijgen, voorspelde Vattenfall onlangs in haar wekelijkse marktrapport. Ondanks goed gevulde gasopslagen is de gasmarkt nog steeds onrustig, Volgens demissionair energieminister Rob Jetten zal dat ook nog wel even blijven. "In week 37 zal de productie en export van gas naar de rest van Europa weer gaan toenemen en is het ook de verwachting dat de gasopslagen verder gevuld zullen worden. Wanneer mocht blijken dat de opslagen volledig gevuld zijn voordat het verwarmingsseizoen begint, dan kunnen de prijzen voor de korte termijn nog wel eens flink gaan dalen", aldus Vattenfall.

Hoe zit het met de gaspijpleiding Nord Stream 1 en 2?

Op 11 juli 2022 gaat gaspijpleiding Nord Stream 1 dicht voor groot jaarlijks onderhoud van 10 dagen. Nord Stream 1 is de belangrijkste gaspijpleiding van Rusland naar West-Europa. Van al het gas dat de EU importeert, kan hier normaal gesproken ongeveer een derde doorheen komen. Volgens Martien Visser stroomde er na de sluiting nog slechts 10x zo weinig Russisch gas naar Europa tegen pakweg 10x de normale prijs. In Europa wordt gevreesd dat de pijplijn helemaal niet meer in gebruik zal worden genomen. Dat zou een groot probleem voor vooral Duitsland betekenen, dat veel van dit Russische gas zelf houdt. Na het onderhoud aan de Nord Stream 1 heeft Rusland de gasleveringen naar Europa op 21 juli gelukkig weer hervat op 40% maar vervolgens weer ingeperkt tot 20%. De gasprijs is daardoor verder gestegen. Het kabinet blijft zich dan ook voorbereiden op het ergste scenario waarin Rusland bijvoorbeeld helemaal geen gas meer levert aan Europa. Nord Stream 1 is eind augustus opnieuw dichtgegaan voor onderhoud. Volgens Gazprom zou er drie dagen geen gas van Rusland naar Duitsland stromen via de leiding. Op 2 september kondigt Gazprom aan dat de pijpleiding voor onbepaalde tijd dicht blijft. Reparaties zouden niet kunnen worden uitgevoerd vanwege de sancties tegen Russische bedrijven.

Op 26 september vinden er zware onderwaterexplosies plaats waardoor er lekkages zijn ontstaan aan de Nord Stream 1 en 2. Dat gebeurde in de Oostzee. Een ongeluk wordt uitgesloten. Duitsland, Denemarken en Zweden zeggen dat de lekken in de pijpleidingen het gevolg zijn van aanvallen. Rusland wijst beschuldigingen van de hand. Volgens energiedeskundigen hebben de explosies verstrekkende gevolgen voor het herstel van de gasmarkt.

EU: 15% minder gas verbruiken

De Europese Commissie heeft alle lidstaten gevraagd om 15 procent minder energie te verbruiken. Het kabinet roept bedrijven en huishoudens al een tijdje op om energie te besparen. Kijk voor tips over energie besparen op zetookdeknopom.nl.

Oorzaken extreme prijsstijging energietarieven

De oorzaak van de extreme prijsstijgingen is een combinatie van factoren. De belangrijkste factoren zijn:

Economisch herstel: tijdens de coronacrisis was de vraag naar energie laag. Hierdoor waren de prijzen tijdelijk ook erg laag. De economie trekt nu weer aan, waardoor de vraag naar energie stijgt en dus ook de energieprijzen stijgen.
Hogere emissierechten: de inkoopprijs van energie wordt duurder. Dit komt omdat de overheid de prijs om CO2 uit te mogen stoten, verhoogt. Dit berekenen de energieleveranciers door in de energieprijs, waardoor u meer gaat betalen.
Gastekorten: er is schaarste aan gas. Dit komt omdat we vorige winter een erg koude winter hebben gehad en dus meer gas hebben verbruikt. De gasvoorraden zijn afgelopen zomer niet genoeg aangevuld. Dit komt onder andere omdat China overschakelt van kolen naar gas. Veel vloeibaar gas uit Amerika werd eerder rechtstreeks vervoerd naar Europa, maar nu wordt het vervoerd naar Azië. We zijn niet volledig afhankelijk van de Amerikaanse gaswinning. In Nederland hebben we ook gas uit Rusland, Noorwegen en Groningen. Maar ook de Groningse gaswinning wordt steeds verder teruggedraaid en stopt per 1 oktober 2023. Het gas uit Rusland is erg duur.
De oorlog tussen Rusland en OekraÏne.

Energiebelasting 2023

Ieder jaar presenteert het kabinet op Prinsjesdag de voorstellen van de overheidsheffingen voor het daaropvolgende jaar. Vervolgens moeten de Eerste en Tweede Kamer instemmen met deze plannen. Als de plannen door de Kamers komen, gaan de overheidsheffingen op 1 januari in. De overheidsheffingen bestaan uit verschillende onderdelen: energiebelasting, btw, opslag duurzame energie (ODE)* en de vermindering energiebelasting . U betaalt de belasting aan uw energieleverancier die het vervolgens afdraagt aan de belastingdienst. De belastingtarieven zijn voor iedere energieleverancier hetzelfde.
* De ODE is in 2023 onderdeel van de energiebelasting geworden.
Voor 2023 wordt de verlaging van de energiebelasting geschrapt en vervangen door de invoering van het prijsplafond.

Vermindering energiebelasting

De overheid ziet een deel van het energieverbruik als een basisbehoefte, hierover hoeft u geen belasting te betalen. Daarom wordt de energiebelasting per elektriciteitsaansluiting met een vast bedrag per jaar verminderd, ook wel heffingskorting genoemd. De vermindering wordt alleen toegepast bij iemand met een aansluiting en er moet sprake zijn van stroomverbruik, ook al is dit maar 1 kWh. Ook als u meer kWh teruglevert aan het netwerk dan u verbruikt, door middel van bijvoorbeeld zonnepanelen, krijgt u de vermindering. De hoogte van de vermindering wordt ieder jaar opnieuw vastgesteld.

Op Prinsjesdag 2022 werd bekendgemaakt dat de vermindering energiebelasting stijgt naar € 941. Nadat de cijfers van het prijsplafond definitief werden vastgesteld, werd de vermindering energiebelasting echter fors verlaagd naar € 597.

Netbeheerkosten 2023

Netbeheerkosten kunt u zien als de kosten die gemaakt worden om gas en stroom bij u thuis te krijgen. Daarvoor is een netwerk van leidingen, kabels en hoogspanningsmasten nodig. Dat netwerk wordt beheerd door de netbeheerder, een onafhankelijk nutsbedrijf dat zelf geen energie produceert. Omdat er geen concurrentie is tussen de verschillende netbeheerders bepaalt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de hoogte van de netbeheerkosten. De ACM maakt de nieuwe tarieven ieder najaar bekend. De netbeheerkosten stijgen in 2022 in totaal met gemiddeld 13 euro per huishouden. Hoeveel u in 2023 gaat betalen, is afhankelijk van uw netbeheerder. U vindt de netbeheerkosten die u per 1 januari moet betalen in onze vergelijker. Op basis van uw postcode worden de netbeheerkosten van uw netbeheerder meegenomen in de totale jaarkosten.

Naar verwachting zijn huishoudens in 2023 zo'n 10 euro per maand meer kwijt aan netwerkkosten. In 2022 betaalde een huishouden gemiddeld € 397 aan transportkosten, dit stijgt op basis van de voorstellen van netbeheerders naar € 513 in 2023. Wilt u weten wat uw netbeheerkosten zijn in 2023? Voer uw gegevens in op onze energievergelijker en we maken een berekening van de kosten.

Eerdere (verwachte) wijzigingen energieprijzen

Ook interessant bij dit onderwerp:

Geactualiseerd: vrijdag 8 september 2023